Στην εφηβεία, η ανάγκη για αυτονομία και εξερεύνηση είναι κάτι περισσότερο από αναμενόμενη, είναι ουσιαστική. Σε αυτή τη φάση, το άτομο δοκιμάζει ρόλους, πειραματίζεται με τα όρια και αναζητά τον εαυτό του σε σχέση με τον κόσμο. Η ρευστότητα στις σχέσεις, η αποφυγή περιοριστικών επιλογών,δεσμεύσεων, ακόμη και η ασάφεια στα θέλω, αποτελούν μέρος της φυσιολογικής αναπτυξιακής πορείας.

Ωστόσο, όταν αυτή η μεταβατικότητα επιμένει στην ενήλικη ζωή, μπορεί να δημιουργήσει ένα υπόστρωμα αστάθειας. Η συνεχής απομάκρυνση από επιλογές, η διστακτικότητα απέναντι στη σταθερότητα και τη δέσμευση, μπορεί να κρύβει φόβο: μήπως το «να σταθώ κάπου» σημαίνει να χάσω τον εαυτό μου;

Ο υπαρξιστής φιλόσοφος Jean-Paul Sartre μας προσκαλεί να δούμε αλλιώς τη σχέση μας με την ελευθερία. Σύμφωνα με τη σκέψη του, ο άνθρωπος δεν είναι ποτέ παθητικός δέκτης της ύπαρξης, είναι δημιουργός της. Η ευθύνη που φέρει ο καθένας για τις επιλογές του δεν είναι βάρος, αλλά εργαλείο αυτοπροσδιορισμού. Δεν υπάρχουμε πρώτα και μετά οριζόμαστε, οριζόμαστε μέσα από τις πράξεις μας.

Αν ο Sartre ζούσε στη σημερινή εποχή, ίσως παρατηρούσε με ανησυχία πώς η ελευθερία έχει μετατραπεί σε αναβολή. Μέσα στην υπερπληθώρα επιλογών και την ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωση, η εσωτερική σταθερότητα μοιάζει πιο δύσκολη από ποτέ. Η ειλικρινής τοποθέτηση σε έναν δεσμό, είτε πρόκειται για σχέσεις είτε για επαγγελματικές αποφάσεις, απαιτεί θάρρος, δεν αρκεί μόνο να επιλέξουμε, αλλά και να σταθούμε με επίγνωση μέσα σε αυτή την επιλογή.

Η σταθερότητα δεν είναι συνώνυμη με τον περιορισμό και η δέσμευση δεν είναι παγίδα αλλά πράξη ελευθερίας. Όπως θα υποστήριζε ο Sartre, είναι: η στιγμή που το άτομο δεν χάνεται μέσα στις πιθανότητες, αλλά αναγνωρίζει ποια του ανήκει και την τιμά. Η υπευθυνότητα δεν είναι βάρος, είναι το αντίτιμο του νοήματος.

Σε έναν κόσμο που εύκολα προσφέρει εναλλακτικές, αλλά δύσκολα καλεί σε βάθος, η εσωτερική κατεύθυνση γίνεται απαραίτητη. Όταν αποφεύγουμε τη σαφή θέση, μένουμε τελικά μετέωροι, πάντα σε αναμονή, ποτέ σε παρουσία. Και όσο πιο συχνά αφήνουμε ανοιχτή την πόρτα για να φύγουμε, τόσο πιο δύσκολα νιώθουμε πως ανήκουμε κάπου.

Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία δεν ζητά από κανέναν να εγκαταλείψει την ελευθερία του. Αντίθετα, βοηθά το άτομο να κατανοήσει τι σημαίνει να επιλέγει συνειδητά. Να αναγνωρίσει ότι το να ‘ανήκεις’ σε μια απόφαση, μια σχέση, μια πορεία, δεν σημαίνει να περιορίζεσαι, σημαίνει να συνδημιουργείς.