Στη φύση, όλα βρίσκουν έναν τρόπο να συνεχίσουν. Όταν την παρατηρούμε, βλέπουμε πώς κάθε πλάσμα βρίσκει τρόπους να επιβιώσει. Ένα φυτό στρέφεται προς το φως. Μια χελώνα κλείνεται στο καβούκι της όταν απειλείται. Ένα πουλί αλλάζει πορεία όταν αλλάζει ο άνεμος. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, μόνο προσαρμογή.

Κάπως έτσι ξεκινά και η ανθρώπινη ψυχή. Ως παιδιά, μαθαίνουμε πώς να αντέχουμε. Όταν δεν μπορούμε να αλλάξουμε το περιβάλλον μας, αλλάζουμε εμάς. Δημιουργούμε εσωτερικούς τρόπους για να διαχειριστούμε την ένταση, την απόρριψη, την ανασφάλεια. Και αυτοί οι τρόποι, οι αμυντικοί μηχανισμοί, δεν είναι τυχαίοι. Είναι η σοφία της προσαρμογής.

Άρνηση, φαντασίωση, απώθηση, μίμηση: είναι στρατηγικές που γεννήθηκαν από ανάγκη και όχι από αδυναμία. Ήταν οι καλύτερες απαντήσεις που μπορούσε να δώσει ένα παιδί σε έναν κόσμο που δεν καταλάβαινε. Ήταν η εσωτερική φωνή που έλεγε: «Έτσι θα αντέξεις».

Καθώς μεγαλώνουμε, αυτοί οι τρόποι παραμένουν. Μόνο που τότε, δεν τους βλέπουμε ως «στρατηγικές». Τους βιώνουμε σαν κομμάτια του χαρακτήρα μας: «έτσι είμαι». Όμως πίσω από αυτό το «έτσι είμαι», κρύβεται συχνά ένα «έτσι έμαθα να επιβιώνω».

Κάποιος που έμαθε να μην μιλά για να μην ενοχλεί, μπορεί αργότερα να δυσκολεύεται να είναι παρών. Όχι επειδή δεν θέλει, αλλά επειδή δεν ξέρει πώς αλλιώς μπορεί να υπάρξει. Οι μηχανισμοί που κάποτε ήταν σωτήριοι, γίνονται φίλτρα μέσα από τα οποία βλέπουμε τον κόσμο και συχνά τον εαυτό μας.

Από ένα σημείο και μετά, η επιβίωση δεν αρκεί.

Ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος μόνο να αντέχει. Είναι φτιαγμένος να καταλαβαίνει, να συνδέεται, να δίνει νόημα. Η ψυχική εξέλιξη ξεκινά εκεί όπου η αντοχή δεν αρκεί και γεννιέται ένα ερώτημα: «Γιατί νιώθω έτσι;»

Η συνειδητοποίηση των μηχανισμών μας δεν είναι πράξη αυστηρότητας. Είναι πράξη κατανόησης. Είναι σαν να κοιτάς το παιδί που ήσουν κάποτε και να του λες: «Κατάλαβα γιατί το έκανες έτσι. Και τώρα, είμαι εδώ για να σου δείξω κι άλλους δρόμους.»

Δεν χρειάζεται να «διορθώσουμε» τίποτα από αυτά που μας προστάτεψαν. Χρειάζεται μόνο να τα γνωρίσουμε. Η αλλαγή δεν ξεκινά από πίεση, αλλά από επίγνωση.

Και μέσα σε αυτή τη διαδικασία, η παρουσία ενός ανθρώπου που μπορεί να μας δει χωρίς να μας κρίνει, λειτουργεί σαν καθρέφτης. Μας βοηθά να ανακαλύψουμε όχι κάτι που είναι ξένο, αλλά να θυμηθούμε κάτι οικείο. Κάτι που ήταν πάντα εκεί, κάτω από την ανάγκη για αντοχή: η δυνατότητα για σύνδεση.

Η αντοχή είναι σοφή.
Η κατανόηση όμως, είναι αυτή που μας ελευθερώνει.
Και μπορεί να ξεκινήσει σιωπηλά, από μια απλή ερώτηση:

«Μήπως αυτό που με προστάτεψε, τώρα ζητά να ακουστεί αλλιώς;»